Tình cờ lướt TikTok, mình đọc được câu này của Osho: “Nếu bạn cảm thấy tổn thương, hãy chú ý đến nó, đừng làm bất cứ điều gì cả. Sự chú ý là một thanh gươm vĩ đại – nó cắt đứt mọi thứ. Bạn chỉ đơn giản chú ý đến nỗi đau.” Thật kỳ lạ, chỉ vài dòng ngắn ngủi ấy lại khiến mình dừng lại, ngẫm nghĩ rất lâu bởi mình thấy triết lý này hiện diện trong đời sống, trong văn học, trong triết học, trong triết lý Phật giáo và cả những tôn giáo khác.
Trong cuộc sống, ai cũng từng trải qua những tổn thương. Đó có thể là nỗi buồn vì một mất mát, sự chia lìa âm dương, một mối quan hệ tan vỡ, hay thậm chí là cảm giác lạc lõng giữa bộn bề của nhân sinh, giữa những tháng ngày khủng hoảng hiện sinh. Phản ứng đầu tiên của ta thường là né tránh hoặc cố gắng làm gì đó để thoát khỏi cảm giác ấy. Nhưng Osho lại tỉnh thức gợi ý một cách tiếp cận khác: chỉ đơn giản chú ý. Không trốn chạy, không gồng mình lên hành động, chỉ là hiện diện với chính nỗi đau đó.
Osho ví sự chú ý như một thanh gươm vĩ đại, có thể cắt đứt mọi thứ. Ta chợt nghĩ, tại sao sự chú ý lại có sức mạnh đến vậy? Có lẽ bởi, khi ta tập trung trọn vẹn vào nỗi đau, không phán xét, không oán trách, ta đang đưa nó ra ánh sáng. Nỗi đau vốn dĩ không đáng sợ, điều đáng sợ là ta luôn tìm cách che giấu nó, để nó âm thầm ăn mòn bên trong. Chú ý đến tổn thương không có nghĩa là làm cho nó lớn hơn, mà là nhìn thấy nó một cách rõ ràng để bắt đầu hành trình chữa lành.
Đọc câu nói ấy, ta nhớ đến một đoạn thơ của Tô Đông Pha: “Nhân sinh như mộng, trở đi trở lại chỉ là một cơn gió qua.”Có lẽ, mọi hỉ nộ ái ố trong đời cũng chỉ như những cơn gió thoảng. Nhưng để nhận ra điều đó, ta cần học cách hiện diện, như cách Osho nhắc nhở ta tập trung vào nỗi đau chứ không phải chạy trốn nó.
Thật thú vị khi triết lý của Osho dường như giao thoa với những tư tưởng phương Đông cổ xưa. Trong Phật giáo, khái niệm “tỉnh thức” nhấn mạnh rằng chỉ khi ta đủ nhận biết, ta mới có thể vượt qua khổ đau. Đức Phật từng nói: “Người trí không lẩn tránh đau khổ, mà học cách đối diện để thấu hiểu nó.” Điều này gợi nhắc rằng, chữa lành không phải là xóa bỏ hoàn toàn nỗi đau, mà là sự đồng hành cùng nó, để từ đó tìm ra sự giải thoát từ bên trong.
Lão Tử trong Đạo Đức Kinh cũng từng viết: “Người thuận tự nhiên là người mạnh mẽ nhất.” Sự chú ý, trong ý nghĩa của Osho, chính là hành động thuận theo tự nhiên – không kháng cự, không vội vàng, mà buông lỏng để cảm xúc được nhận diện và tan biến một cách tự nhiên. Như nước có thể ôm lấy mọi hình dáng, sự chú ý cũng giúp ta nhẹ nhàng bao dung chính mình, ngay cả khi đang tổn thương.
Chữa lành tổn thương không phải là một hành trình nhanh chóng. Đôi khi, đó là việc ngồi xuống và lặng lẽ cảm nhận cơn đau đang nhói lên, chấp nhận nó như một phần của đời sống. Có những nỗi đau không cần phải vội vàng vượt qua, chỉ cần ta đủ dũng cảm để đối diện, nó sẽ dần tự tan biến, như sương mai dưới ánh mặt trời.
Ta nhận ra rằng, khi ta cố gắng làm điều gì đó để xóa đi tổn thương, chính sự nôn nóng ấy lại khiến nỗi đau thêm trầm trọng. Sự chú ý mà Osho nhắc đến không phải là sự chú ý hời hợt, mà là một trạng thái tỉnh thức, một sự lặng im để quan sát chính mình. Trong cái tĩnh lặng đó, ta dần tìm được sự an yên, và từ đó, hành trình chữa lành thực sự bắt đầu.
Như Lão Tử từng nói: “Nước mềm mại nhưng lại mạnh mẽ hơn bất kỳ thứ gì khác.” Sự chú ý cũng vậy, nhẹ nhàng nhưng lại đủ sức mạnh để xoa dịu và chuyển hóa tổn thương. Nếu một ngày nào đó, ta cảm thấy mình chìm trong nỗi đau, hãy thử làm như lời Osho: đừng vội vàng làm gì cả, chỉ đơn giản là chú ý. Đôi khi, chính trong sự đơn giản ấy, ta sẽ tìm thấy ánh sáng để vượt qua bóng tối của chính mình.