Tác giả: Nhật Phạm
Dạo này mình đọc khá nhiều về triết học, mình nghiên cứu để ứng dụng cho cuộc sống công việc của mình ở các triết lý của Socrates và triết lý trong Đạo Đức Kinh của Lão Tử. Mình dừng lại ở câu này của Lão Tử: “Hữu chi dĩ vi lợi, vô chi dĩ vi dụng.” Một câu nói ngắn, giản dị, mà khi ngẫm kỹ lại như tiếng chuông ngân trong sự tĩnh lặng. Phải chăng, những điều “có” ta đang chạy theo, ôm giữ mỗi ngày, rốt cuộc lại thiếu mất giá trị thật sự nếu không biết trân trọng cái “không”?
Ta tự hỏi, với các bạn trẻ, chúng ta đang sống trong thời đại đầy rẫy “hữu” – mọi thứ hữu hình, cụ thể, đo đếm được. Nhưng ta cũng đang bị cuốn đi quá nhanh, đến mức quên mất những “vô” – những khoảng lặng, những điều không thấy nhưng lại làm nên ý nghĩa của đời sống.
1. Chúng ta đang sống giữa cơn bão của “hữu”
“Hữu” là những thứ rõ ràng và hữu dụng: công việc, tiền bạc, danh vọng, và cả những tiếng vỗ tay. “Hữu” là những điều khiến chúng ta cảm thấy thành tựu. Mỗi ngày, ta và bạn chạy đua để thêm nhiều thứ vào giỏ hàng của mình, từ một chiếc điện thoại đời mới, một chiếc áo đẹp, đến những dự án dài dằng dặc. Chúng ta lấp đầy cuộc sống bằng những điều “có” và nghĩ rằng càng nhiều thì càng tốt.
Nhưng hãy thử dừng lại một chút. Ta hỏi bạn: bạn đã thấy mệt chưa? Căn phòng có đầy đủ tiện nghi nhưng lại chẳng còn chỗ để ngồi yên? Hay tâm trí bạn, chất đầy lo toan và mục tiêu, lại không còn không gian để thở?
Lão Tử nói đúng: “Có tạo ra lợi ích, không tạo ra tác dụng.” Giá trị của cái “có” nằm ở chỗ nó phải song hành với cái “không.” Một căn phòng trống có thể là nơi nghỉ ngơi, sáng tạo, mơ mộng. Nhưng nếu lấp đầy đồ đạc, nó chỉ còn là một kho chứa, khiến ta ngột ngạt.
2. “Vô” là gì? Là những khoảng trống mà chúng ta không thấy
“Vô” là không gian giữa hai nốt nhạc, là khoảng lặng trong một cuộc trò chuyện, là phút giây bạn đứng yên nhìn bầu trời thay vì vội vã chạm tay vào điện thoại. “Vô” không phải là sự trống rỗng vô nghĩa, mà là nơi mọi thứ có thể bắt đầu.
Ta nhớ một buổi chiều ngồi bên dòng sông, chỉ để ngắm nước chảy. Lúc ấy, chẳng có gì xảy ra. Không công việc, không tiếng chuông điện thoại, không kế hoạch. Nhưng ta cảm nhận được sự an nhiên tràn về – thứ mà mọi “hữu” từng hứa hẹn nhưng chẳng bao giờ mang lại trọn vẹn.
Những khoảng “vô” trong đời bạn nằm ở đâu? Là buổi sáng bạn không vội vã chạy theo deadline mà chỉ nhâm nhi một tách trà? Là khoảng khắc bạn lặng yên nghe tiếng mưa rơi, hay đơn giản là một lần không cần tỏ ra bận rộn để cảm thấy mình có giá trị?
3. Người trẻ và sự lãng quên “vô”
Ta biết, các bạn trẻ chúng ta thường khó chấp nhận “vô.” Cuộc sống hiện đại dạy chúng ta phải chạy, phải tranh, phải chiến thắng. “Nếu không làm gì, bạn sẽ bị bỏ lại.” “Nếu không đạt được gì, bạn sẽ bị quên lãng.” Những câu nói này như chiếc roi vô hình, khiến chúng ta gò mình vào một cuộc đua không hồi kết.
Nhưng bạn ạ, khi sống chỉ với cái “hữu,” bạn sẽ nhận ra mình chẳng bao giờ đủ. Không đủ tiền, không đủ danh vọng, không đủ tình yêu. Chỉ khi bạn biết dừng lại, chấp nhận một chút “vô,” bạn mới cảm nhận được sự đầy đủ thực sự – một sự đầy đủ không phải từ những gì bạn có, mà từ chính những gì bạn buông.
Lão Tử nhắn nhủ rằng: “Thượng thiện nhược thủy.” Sự thiện cao nhất giống như nước. Mềm mại, nhẹ nhàng, biết chảy qua những khoảng trống, biết hòa vào dòng chảy tự nhiên. Nếu sống như nước, chúng ta không cần phải tranh giành để lấp đầy, mà chỉ cần để dòng chảy tự nhiên dẫn lối.
4. Tìm lại sự cân bằng giữa “hữu” và “vô”
Bạn không cần từ bỏ mọi điều “hữu.” Nhưng bạn cũng không thể chỉ sống với cái “hữu” mà quên mất tầm quan trọng của cái “vô.” Cũng như căn phòng cần đồ vật nhưng không gian trống mới tạo nên giá trị, cuộc đời bạn cần cả “hữu” lẫn “vô” để thực sự an nhiên.
Hãy thử tạo ra những khoảng “vô” cho mình. Một buổi sáng không làm gì cả, chỉ để thở và nhìn ra cửa sổ. Một buổi chiều đi bộ trong công viên mà không cần chụp ảnh hay chia sẻ lên mạng xã hội. Hay một ngày không cố gắng để chứng minh mình giỏi hơn ai đó. Bạn sẽ nhận ra, chính những khoảng trống ấy mới làm đầy tâm hồn bạn.
5. Lời cuối cùng: Câu hỏi dành cho bạn
Ta đã hỏi mình: điều “vô” nào đang thiếu trong cuộc đời mình? Và câu trả lời chính là: những khoảng thời gian ta quên lắng nghe bản thân, quên để cho tâm trí được tự do.
Còn bạn? Hãy thử hỏi: điều “vô” nào bạn cần nhất ngay lúc này? Là sự nghỉ ngơi? Là một chút lặng yên trong tâm trí? Hay là việc buông bỏ điều gì đó đang làm bạn mệt mỏi?
Hãy nhớ, giá trị của đời sống không chỉ nằm ở những gì bạn có, mà còn ở những khoảng trống bạn tạo ra. Và đôi khi, không làm gì cả lại là cách bạn làm mọi thứ tốt nhất.