Nếu bài trước, chúng ta đã cùng nhau vẽ nên bức tranh tổng thể về tư duy mở, thì hôm nay, hãy bước gần hơn để khám phá những cách nuôi dưỡng thái độ sống quý giá này. Như chăm sóc một mầm cây, nuôi dưỡng tư duy mở cũng cần sự kiên nhẫn, thấu hiểu và những hành động nhỏ mỗi ngày. Và cũng giống như những mầm non vươn mình trong nắng sớm, từng thay đổi nhỏ ấy sẽ giúp bạn chạm đến những chân trời rộng lớn hơn.
Tôn trọng và nhẹ nhàng với sự khác biệt
Cuộc sống giống như một bản nhạc đa sắc thái, nơi mỗi con người là một nốt trầm bổng tạo nên giai điệu chung. Nhưng đôi khi, chúng ta vô tình khép lòng trước những nốt nhạc không giống với giai điệu quen thuộc của mình. Bài hát “Scars to Your Beautiful” của Alessia Cara chính là lời nhắc nhở dịu dàng về việc trân trọng những khác biệt ấy, thay vì để những định kiến khiến ta chùn bước.
Trong bài hát, Alessia kể câu chuyện về những người cảm thấy mình “không đủ tốt” vì không đáp ứng được tiêu chuẩn sắc đẹp mà xã hội định nghĩa. Cô khéo léo đưa vào hình ảnh một cô gái luôn cố thay đổi bản thân để vừa vặn với chiếc khuôn do người khác tạo ra: “She just wants to be beautiful, she goes unnoticed, she knows no limits.” Nhưng thay vì phán xét, bài hát khuyến khích chúng ta nhìn những “vết sẹo” đó bằng sự yêu thương và cảm thông, bởi mỗi vết sẹo đều là một câu chuyện, một dấu ấn của sự mạnh mẽ và trưởng thành.
Hãy thử nhìn vào chính mình hoặc những người xung quanh. Có thể bạn biết một người luôn giấu đi khuyết điểm nào đó, sợ bị soi xét. Họ có thể không dám thử nghiệm phong cách cá nhân hoặc luôn tự thu mình vì sợ sự khác biệt bị chế nhạo. Vậy nếu thay vì giữ ánh mắt ngờ vực, bạn lặng lẽ nói: “Bạn thực sự rất tuyệt vời theo cách riêng của bạn”? Chính lời nói đơn giản ấy có thể mở ra cả một chân trời mới, nơi họ cảm nhận được sự chấp nhận và tự do là chính mình.
Giống như thông điệp trong bài hát: “You don’t have to change a thing, the world could change its heart,” chúng ta không cần ép buộc ai trở nên giống mình hay giống số đông. Thế giới đẹp không phải vì mọi người đều giống nhau, mà vì mỗi người mang trong mình một vẻ đẹp riêng biệt, dù là những “vết sẹo” mà họ từng xem như nỗi buồn.
Học cách nhẹ nhàng với sự khác biệt chính là bài học lớn. Nó giúp chúng ta không chỉ trân trọng người khác mà còn thấu hiểu bản thân mình hơn. Nếu một bài hát có thể làm thay đổi cách nhìn về thế giới của hàng triệu con người, thì việc bạn mở lòng và đón nhận sự khác biệt mỗi ngày cũng là một hành động nhỏ nhưng ý nghĩa, làm thế giới quanh bạn trở nên tốt đẹp hơn.
Học cách đặt câu hỏi: Thói quen quan trọng để hình thành một tư duy mở tích cực
Hành trình nuôi dưỡng tư duy mở bắt đầu từ việc đặt câu hỏi. Nhưng không phải câu hỏi nào cũng dẫn đến câu trả lời đáng giá; nhiều khi, chính câu hỏi là thứ mở ra những chiều không gian mới cho tâm trí. Trong triết học, Socrates là một tấm gương sáng về sức mạnh của việc đặt câu hỏi. Phương pháp đối thoại Socrates không nhằm áp đặt tư duy mà hướng người đối diện suy nghĩ sâu hơn, tự tìm ra chân lý qua những câu hỏi như: “Điều này thực sự có ý nghĩa gì?”, “Chúng ta hiểu nó theo cách nào, và tại sao?”
Trong văn học, các nhân vật kinh điển cũng không ngừng chất vấn cuộc sống. Hamlet của Shakespeare từng hỏi: “To be, or not to be?” (Sống hay không sống?), mở ra cuộc tranh luận bất tận về ý nghĩa của sự tồn tại. Điều thú vị là, câu hỏi này không có đáp án cố định, nhưng hành trình tìm kiếm câu trả lời giúp người đọc nhìn nhận sâu hơn về bản chất con người, nỗi sợ hãi và lòng can đảm.
Trong xã hội hiện đại, đặt câu hỏi đúng không chỉ là kỹ năng mà còn là cách thể hiện sự tôn trọng với người đối diện. Khi bạn hỏi: “Tại sao bạn chọn lối sống này?”, bạn đang trao quyền cho họ chia sẻ câu chuyện và tri thức. Một cách tự nhiên, câu hỏi không chỉ giải đáp thắc mắc mà còn xây dựng cầu nối cảm xúc và sự thấu hiểu.
Lắng nghe với trái tim cởi mở và bao dung
Lắng nghe là hành động tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là một trong những kỹ năng khó rèn luyện nhất. Carl Rogers, nhà tâm lý học nhân văn nổi tiếng, từng nói: “Lắng nghe thực sự là điều hiếm hoi và quý giá nhất mà chúng ta có thể trao cho người khác.” Khi ta lắng nghe với tâm thế không phán xét, không ngắt lời, ta đang tạo ra không gian để người khác cảm thấy được tôn trọng và an toàn. Điều này không chỉ giúp xây dựng mối quan hệ mà còn giúp chúng ta hiểu rõ hơn những gì đang diễn ra trong suy nghĩ và cảm xúc của họ.
Trong xã hội, sự lắng nghe cởi mở còn là cách đối thoại với các vấn đề lớn. Hãy nghĩ đến phong trào nữ quyền hay các cuộc thảo luận về bình đẳng giới. Khi hai bên tranh luận gay gắt, điều mà cả hai cần không chỉ là lập luận sắc bén mà là sự lắng nghe chân thành. Chỉ khi sẵn lòng hiểu đối phương, ta mới có thể tiến gần hơn đến những giải pháp hài hòa.
Sẵn sàng đương đầu với bất kỳ thử thách nào
Khi nghĩ đến thử thách, hãy nhớ đến Odysseus trong The Odyssey của Homer, người đã vượt qua hàng loạt khó khăn để trở về quê hương. Hành trình của ông không chỉ là cuộc chiến đấu với ngoại cảnh mà còn là hành trình chinh phục chính mình, đối mặt với nỗi sợ hãi, sự cám dỗ và lòng kiêu ngạo. Tương tự, trong tâm lý học, Carl Jung từng nhấn mạnh rằng mỗi con người đều mang trong mình những “bóng tối” — những khía cạnh ta e sợ hoặc né tránh. Để trưởng thành, chúng ta cần dũng cảm đối diện và vượt qua.
Trong đời sống hàng ngày, thử thách không nhất thiết phải là những cuộc phiêu lưu lớn lao. Đó có thể là việc thử một món ăn bạn từng e dè, tham gia một lớp học mới dù bạn nghĩ mình không đủ giỏi, hay đối mặt với một cuộc trò chuyện khó khăn. Mỗi thử thách, dù nhỏ bé, đều giúp bạn rèn luyện lòng can đảm và mở ra những khả năng tiềm ẩn mà trước đây bạn chưa từng nhận ra.
Kết nối những mảnh ghép để tạo nên một tổng thể tích cực
Những ý tưởng từ triết học, văn học, tâm lý học và xã hội học đều gợi mở rằng tư duy mở không phải là điểm đến, mà là một quá trình. Khi bạn đặt câu hỏi như Socrates, bạn không chỉ tìm câu trả lời mà còn khơi dậy sự tò mò. Khi bạn lắng nghe với tâm thế cởi mở, bạn đang thực hành lòng từ bi và sự kết nối. Và khi bạn chào đón thử thách, bạn đang tiếp tục hành trình phát triển bản thân, giống như các nhân vật vĩ đại trong lịch sử và văn học. Những ghói quen trên của bạn sẽ tôi luyện bạn trở thành một phiên bản mới mẻ, tràn đầy năng lượng tự tin.
Tư duy mở chính là nghệ thuật kết nối những mảnh ghép tưởng chừng rời rạc để tạo nên một bức tranh lớn, phong phú và sâu sắc hơn. Qua đó, ta không chỉ hiểu thế giới mà còn hiểu chính mình — một cuộc hành trình vĩnh cửu đầy thú vị.